آداب گفتگو و مناظره
تاریخ پخش: 10/07/93
بسم الله الرحمن الرحیم
«الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی»
بحث را بینندگان پای تلویزیون زمانی گوش میدهند که شهادت امام باقر(ع) است و من امروز در مورد گفتگوی علمی، کرسی آزاد اندیشی، مناظره، شیوه گفتگو و مناظره صحبت می کنیم. چون الآن دیگر خیلی بحثها رسمی و غیر رسمی است. او در مغازهاش نشسته و یک چیزی میگوید، او یک چیزی میگوید. با هم گفتگو میکنند. آداب گفتگو و مناظره!
1- نقش امام باقر(علیه السلام) در احیای اسلام
بحث ما درباره آداب گفتگو به مناسبت شهادت امام باقر است. چون در میان امامان ما اولین امامی که توانست حوزه علمیه را راه بیاندازد، امام باقر بود. حضرت امیر ۲۵ سال در خانه نشست. چهار، پنج سال هم که حکومت دستش بود، جنگ نهروان و صفین و قاسطین و مارقین و ناکثین بود. به امام حسن هم حکومت ندادند. امام حسین هم در کربلا شهید کردند. امام سجاد هم در دوره خفقان بود. بنی امیه تا روی کار بود، امامان ما نتوانستند حوزهای تشکیل بدهند. بنی امیه تضعیف شد و سقوط کرد. بنی عباس روی کار آمد. بنی عباس میخواستند به مردم بگویند: ما با اهلبیت خوب هستیم. اینها یک مقداری آزادی دارند. امام باقر حوزه علمیه را راه انداخت. کلمهای که میگویند: باقر، به قول امروزیها باقر یعنی پژوهشگر و تحقیق، باقر به قول امروزیها یعنی پژوهش. یعنی شکافتن مطلب، همینکه امروز میگویند: انرژی هستهای. یعنی ما بتوانیم از یک سری چیزها، یک چیزهایی را...
به عوام که میگویند: نفت چیست؟ میگویند: همین که در چراغ است. اما دنیای پتروشیمی این نفت را شکافت. از درون نفت صدها مواد استخراج کرد.
نوک کشتی و قایق تیز است چون میخواهد آب را بشکافد. نوک هواپیما این رقمی است. چون میخواهد هوا را بشکافد. باقرالعلوم یعنی درون علم را میشکافد و از آن یک چیزهایی درمیآورد.
2- دعوت برمبنای حکمت و اخلاق حسنه
موضوع بحث ما آداب مناظره و گفتگو است. بسم الله الرحمن الرحیم. آداب گفتگو و مناظره! قرآن میفرماید: «ادْعُ» دعوت کن، «إِلى» به سوی، «سَبیلِ رَبِّکَ» (نحل/۱۲۵) به راه خدا دعوت کن. «بِالْحِکْمَةِ» حکمت، دیگر چه؟ «وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ» این آیه قرآن است. دیگر چه؟ «وَ جادِلْهُمْ بِالَّتی هِیَ أَحْسَنُ» این آیه قرآن است. یعنی اگر میخواهی کسی... میخواهی بچهات را به نماز دعوت کنی. یک پسری، دامادی، همسری، عروسی داری کج میرود.
به راه خدا با منطق دعوت کن. استدلالی حرف بزنیم. موعظه حسنه معنایش معلوم است. یعنی خیرخواهی که نیکو باشد. با نیش و نوش، با تحقیر و مسخره نباشد. منتهی جدال با مخالف است. چون این خودی است. این هم خودی است. این خودی نیست در مقابل ما رقیب است. گارد گرفته، این ضد ما است. میگوید: چون ضد تو است، اگر این حسنه است، آن کسی که مخالف تو است باید احسن باشد. مثل سکنجبین، اگر میچشی میبینی سرکهاش زیاد است، شکرش را زیاد کن. چون آن کسی که رقیب ما است گارد گرفته و مخالف است. آنوقت شما در برابر مخالف، به جای حسن باید سراغ شیوه احسن بروید.
ادامه مطلب ...